Republika Srpska je nastala i opstala u teškim vremenima

Republika Srpska obilježila je 33. rođendan odnosno Dan Republike Srpske kada je 9. januara 1992. godine nastala pod prvobitnim nazivom Republika srpskog naroda BiH, kasnije Republika Srpska.Više od tri decenije kasnije, aktuelna je polemika šta je Republika Srpska danas, da li je pod ovom vlasti napredovala ili se prave koraci unazad i da li je ponašanje vlastodržaca dostojno prema onima koji su živote dali za njen nastanak?

Nakon preglasavanja predstavnika srpskog naroda po ključnim pitanjima koja se tiču opstanka u tadašnjoj Jugoslaviji, pripadnici druga dva naroda Hrvata i Muslimana kreću u secesiju mimo volje srpskog naroda.

Kao odgovor, tadašnji srpski poslanici u najvećem broju oni iz Srpske demokratske stranke, napustili su zajedničku skupštinu Socijalističke republike Bosne i Hercegovine, i formirali Skupštinu srpskog naroda u Bosni i Hercegovini, koja je prvo proglasila Republiku srpskog naroda BiH, a potom i Republiku Srpsku.

O tome svjedoči i izjava Anđelka Grahovca, poslanika u prvom sazivu Narodne skupštine Republike Srpske.

"Odjednom je počelo zajedničko djelovanje HDZ-a hrvatskog naroda i SDA muslimanskog naroda protiv predstavnika srpskog naroda koji su bili politički organizovani u Srpsku demokratsku stranku.

To djelovanje se ugledalo u tome što su oni htjeli nezakonito nelegalno da odvoje BiH od Jugoslavije, a to je bila jedna od osnova SDS-a.

Srpska demokratska stranka je zaista fenomen u istoriji srpskog naroda jer je u vrlo kratkom vremenskom periodu uspjela da se organizuje, organizuje narod i da spriječi bratoublilački rat i novi genocid koji je prijetio od povampirenog neofašizma", kaže poslanik SDS-a u prvom sazivu Narodne skupštine Republike Srpske Anđelko Grahovac. 

Funkcioner Srpske demokratske stranke Darko Babalj je u rat otišao sa nepunih 18 godina. Danas kaže da je u tom vremenu srpski narod konačno doživio nacionalno otrežnjenje.

"Jednostavno je bio jedan cilj i taj cilj je ostvaren, a taj cilj je bio Republika Srpska koja i dan danas postoji i naravno postojaće dok postoje Srbi na ovim prostorima.

Dolazi Dejtonski sporazum i u tom trenutku je to jedna velika sreća i jedno veliko razočarenje: sreća sa današnjeg aspekta za sve Srbe u RS, a nesreća za mjesto gdje sam se ja rodio i živio a to su sarajevski Srbi koji su morali napustiti grad Sarajevo u kojem su se rodili i školovali", kaže poslanik SDS-a u Predstavnikčkom domu Parlamentarne skupštine BiH Darko Babalj. 

Republike Srpska uspjela da se odbrani u ratnom periodu, međutim i nakon 1995. godine nastavljaju ništa manji udari na njeno postojanje u vidu međunarodnog intervencionizma koji su nerijetko podržavali i predstavnici tadašnje i sadašnje vlasti. Dejtonom je dobila međunarodno priznanje, ali su joj u narednim godinama oduzimane brojne nadležnosti.

"Vremenom i neodgovornom politikom koju su vodili koju su vodili predstavnici Republike Srpske kako na nivou RS tako i na nivou BiH, Republika Srpska je razvlašćivana pristankom, voljom onih koji su je prestavljali, a koji su se neodgovorno odnosili prema njenim državnim nadležnostima. Krako rečeno na primjer voljom tadašnjih predstavnika vlasti ona je razvlašćivana od poslova odbrane vojske koja je 2005. godine u cjelosti prenesena na nivo Bosne i Hercegovine", kaže Milan Blagojević, profesor ustavnog prava. 

Kada se saberu sve žrtve date za Republiku Srpsku, od ljudskih gubitaka, brojnih sankcija koje su uključivale i oduzimanje osnovnih ljudskih prava pitanje je šta je budućnost Republike Srpske i ko je odgovoran što ona i nije onakva kakvom su je njeni građani zamišljali u proteklim decenijama?

"Kada odete na selo vidite dva domaćinstva dva gazdinstva jedno pored drugog komšija do komšije međutim ovdje sve cvjeta i buja a sa druge strane to ne uspjeva.

Hoću vam reći koliko je do čovjeka koliko je do onih koji vode koliko je do onih koji predstavljaju rekao bih da je to isti primjer i Republike Srpske dakle ljudi koji vode svaku ustanovu i institucijau mora i treba da budu domaćini. Sa dobrim domaćinima i ljudima ova zemlja se mijenja ova zemlja ide prema naprijed", kaže gradonačelnik Banjaluke Draško Stanivuković.

"Na pitanje evo danas šta bi na dan Republike Srpske poželio ja bih rekao da želim svima slobodu, a pod tom slobodom podrazumijevam da vlast radi isključivo u korist građana što danas to nije slučaj.

Sloboda podrazumijeva da se oslobodimo okova kriminala i korupcije, da se pobijedi medijski mrak koji vlada u Republici Srpskoj – to je smoj san koji se zove Republika Srpska koja mora ozdraviti", smatra Ljubiša Petrović, gradonačelnik Bijeljine. 

Zapostavljajući brojna važna pitanja za opstanak Republike Srpske i njen prosperitet, ali i novi izazovi kao što je odliv stanovništva, doveli su do toga da je ugrožena i njena funkcionalnost.

"Funkcionalnost kao što vidite je sve manja i manja. Šta ćete vi sada imate 20 i nešto miliona kvadratnih kilometara manje od milion stanovnika, ljudi se iseljavaju i vi sada u svemu tome očekujete nekakvu funkcionalnost. Nema funkcionalnosti ona je sve slabija i zato sam i spomenuo da je kod Hrvata još ranije počelo to iseljavanje kod Srba manje ali teče to stalno zato priča o povratku i slično ja u tu priču baš ne mogu da vjerujem", kaže Milan Novaković, poslanik u prvom sazivu NSRS. 

Sve ukazuje da prostora za napredak Republike Srpske i te kako ima, međutim decenije su pokazale da je pored pritisaka spolja, ona konstantno na udaru i iznutra, jer brojni zvaničnici Republiku Srpsku samo je deklarativno veličaju dok svojim ponašanjem istoj pričinjavaju štetu i slabe njene institucije i položaj u okviru međunarodnih odnosa.

(BN) Foto: Arhiv