Šta je pravilno srBski ili srPski?

Na društvenim mrežama često se vodi polemika oko toga da li se kaže srpski ili srbski, da li smo Srbi ili Srpi, da li nam je državljanstvo srpsko ili srbsko.

Republika Srpska 17.02.2019 | 19:03 "Čuvari srbstva" pozivaju se na dela vladike Nikolaja Velimirovića, posebno na njegov spis "Srbski narod kao Teodul", podsećaju na vreme kada su izlazile Davidovićeve "Novine serbske" i na nazive koji su prethodili imenu SANU - "Družtvo srbske slovesnosti" i "Srbsko učeno družtvo". Navode i prepisku između vladike Lukijana Mušickog i Vuka Karadžića, gde Vuk piše: " ... u Rječniku će srbskom biti opisani gotovo svi običaji srbski", a Mušicki odgovara: " ... srbski, Srbkinja mora ostati ... "

Odgvor na pitanje leži u reformi i razvoju našeg jezika, a pogledajte kako je došlo do toga.

U 19. veku, radom Vuka Stefanovića Karadžića (1787-1864), dolazi do reforme, tada ustaljenog, slavenoserpskog jezika, koji je bio u upotrebi krajem 18. i početkom 19. veka. Čuveni srpski pesnik, koji je stvarao tokom 18.veka, Zaharije Orfelin (1726-1785), svoj jezik, kao i mnogi drugi viđeniji Srbi tog vremena, svoj jezik nazivaju slavenoserbskim. U 19. veku, se jezik nazivao serbskim ili srbskim, dok nakon jezičke reforme Vuka Stefanovića Karadžića, jezik dobija svoj današnji oblik-srpski.

Uprkos protivljenju brojnih učenih Srba tog vremena, a posebno tadašnjeg srpskog vladike Lukijana Mušickog (1777-1837), koji se zalagao za ustaljeni termin srbski, Vuk Karadžić 1818. godine objavljuje svoje kapitalno delo "Srpski rječnik" (koje biva dopunjeno 1852. godine), a u kome je predstavio reformisanu verziju jezika gde se, između ostalog, i sam termin srbski promenio u srpski.

Godine 1847. Vuk Karadžić objavljuje i svoj prevod "Novoga zavjeta" koji je baziran na reformisanom srpskom jeziku, čime je postavljen temelj savremenog standardnog srpskog jezika. Ta 1847. godina se ujedno smatra i pobedom Vukovih načela u vezi reforme srpskog jezika.

Poslednje zabrane koje su se odnosile na Vukovu reformisanu verziju srpskog jezika su ukinute 1868. godine, od kada u srpskom jeziku važi u osnovi fonološki, a ne etimološki pravopis. Prema starom-etimološkom, pravilno je bilo srbski, Srbkinja, srbstvo, a prema novom-fonološkom, pravilno je srpski, Srpkinja, srpstvo.

U etimološkom ili korenskom pravopisu, čuva se koren reči prilikom izvođenja srodnih oblika, a pisanje i izgovor nisu isti. S druge strane, u fonološkom pravopisu, reč se piše onako kako se izgovara, ali zato podleže odgovarajućim glasovnim promenama, kao što su jednačenje suglasnika po zvučnosti. U ovom slučaju se zvučno "B" jednači sa bezvučnim "S" i prelazi u svoj bezvučni par "P", što daje jedino pravilan oblik-srpski.

Tako je nekadašnji termin serbski, evoluirao u srbski, koji je nakon Vukove reforme, postao srpski!

(Srbija danas)