Bratunac: Naroda sve manje, a od fabrika nije ostalo ništa

Bratunac, opština na istoku Republike Srpske, nekada industrijski centar u razvoju, danas je mjesto iz kojeg se stanovništvo sve više iseljava.

Krajem 70-ih, iz izrazito nerazvijene opštine prešao je u red nerazvijenih – i na tom nivou ostao sve do danas.

Razvoj ekonomije u Bratuncu godinama je u padu.

Nekadašnji industrijski potencijal sveden je na sezonske radove, a strateških investicija odavno nema.

Do kraja 70-ih godina prošlog vijeka Bratunac je bio izrazito nerazvijena opština.

"Pravi razvoj počinje krajem te decenije – otvaraju se fabrike,  zapošljava se narod. Opština tada dobija nekoliko jakih preduzeća u kojima je radilo preko 2000 ljudi.

Sad od toga skoro da nema ništa. Nema Vihora, nema te Kartonaže, nema fabrike pločica. Tu je iz Hadžića Remont preselio svoje mašine, a ovo ostalo prodato, dato, stoji.

Ne funkcioniše, ne radi. Skoro ništa od toga sad ne radi što je tih godina pokrenuto", kaže Neđo Nikolić iz Kravice kod Bratunca.

Sa gašenjem fabrika odlazilo je i stanovništvo. Bratunac je prema popisu  iz 2013. imao blizu 19 000 stanovnika. Deset godina kasnije taj broj je pao na oko 17.500,  a mogao bi biti i manji. U brdima oko Bratunca, sela izumiru.

"Banjevići recimo, Begići, Brana, Gornji Bačići, Krušik. Onda ovamo Lipenovići, Jasikovača, Dolovi, Bratinci. Šiljkovići ovdje gore. Tu niko ne živi. To su sela koja su ostala bez stanovništva", objašnjava Nikolić.

A cijeli kraj pamti drugačiji život – igranke, vašari, prepune škole. Danas su to samo sjećanja.

"Ja sam ovde pošao u školu '55. Dva odjeljenja prvog razreda su bila kad sam ja krenuo, plus područna odjeljenja u Lipenovićima, Pobuđu i Konjevićima su imali četverorazrednu školu. Tako da je bilo puno djece. Čak se sjedilo po troje u klupi. Možda da je bilo jedno odjeljenje po 35-40 djece", prisjeća se Nikolić.

Danas u školi koju je pohađao, a koja je jedna od najstarijih škola u Istočnom dijelu RS, ima oko 100 učenika dok je u prvi razred upisano svega deset đaka .

Osamdesetih godina ovu je školu pohađalo preko 1800 učenika i postojao je ovaj objekat i mogli ste vidjeti ima još jedan dio koji se takođe koristio i bio prebukiran djecom.

Na žalost sad nije takvo stanje, kaže Stanko Tomić, direktor OŠ Petar Kočić u Kravici kod Bratunca.

Škola sa skoro 150 godina dugom tradicijom svjedok je burne istorije ovog kraja. Iako se kroz godine povremeno obnavljala, zub vremena je učinio svoje. Ali kao i ostatak regije, i ova ustanova bila je prepuštena sama sebi. Zato su zaposleni, bez podrške, sami krenuli u obnovu.

Najskorije smo, zajedno sa kolegama koji su zaposleni ovde u školi i ja, renovirali krov. Bukvalno sve ono što smo uradili uradili smo svojim sredstvima, svojim resursima. I to je bio veoma ozbiljan problem. Imali smo štetu usled oluje, kaže Tomić.

Da lokalna vlast sve manje mari za život ljudi na ovom prostoru, govori i gašenje tradicionalne manifestacije „Dani maline“.

U kraju koji je godinama bio poznat po malinarstvu, bez podrške i otkupa, ova proizvodnja polako nestaje kaže Ivan Stojanović, predsjednik Udruženja malinara regije Birač. Tako osim slabih podsticaja, više ni promocije nema, kaže Stojanović.

Da se malo promovišemo da bi mogli strani kupci da dođu, da vide. Ne samo ovi naši hladnjačari, već i ovi iz drugih mjesta, da se to izvozi direktno. A ne da se samo kupi ovdje i preveze preko Drine. Nelogično je da se ukine taj sajam. Nisam imao lične koristi od toga, ali me savjest grize da se ukine jedna takva manifestacija koja je obilježila ovaj kraj, kaže Stojanović.

I umjesto buđenja, gasi se i ono što je nekad postojalo. Bratunac se danas nalazi između sjećanja i zaborava.

Između onog što je nekad bio i onog što bi možda ponovo mogao postati ukoliko bi lokalna vlast radila na zadržavanju onih koji još vjeruju u život ovde. A šta tačno lokalna vlast planira, nismo saznali jer odgovori na naša pitanja nisu stigli.

(BN) Foto: BN